Paratiroid bezinden veya bezdeki bir tümörden paratiroid hormonunun normalden fazla salgılanmasına bağlı oluşan tablodur. Salgılanan hormon kemiklerdeki kalsiyumun kana geçmesine ve fosforun böbrek yoluyla atılmasına neden olur.
Kemiklerdeki rezorbsiyon (emilme) her kemikte olabilir. Yassı kemiklerdeki bulgular daha ön plandadır.
Kan tetkikinde alkalen fosfataz, kalsiyum ve parathormon düzeyi yüksektir. Fosfor düşüktür. İdrarda kalsiyum ve fosfat artmıştır. Tetkikler normal olabilir. Klinik bulgular hiperperatiroidiyi desteklediğinde ve kan tetkikleri normal olduğunda, tetkikler 3 kez tekrarlanmalıdır. Tanı koydurucu test parathormon (PTH) düzeyinin yüksek olmasıdır.
Primer hiperparatiroidi de parathormon ultrason veya paratiroid sintigrafisi ile incelenir. Adenom cerrahi olarak çıkartılır. Adenomun cerrahi olarak çıkartılmasından sonra iskelet lezyonları kendiliğinden iyileşir.
Sekonder hiperparatiroidi kronik böbrek yetmezliği ve böbrek transplantlı olgularda görülür. Tedavisi tıbbidir.